Laarbeek kent veel samenwerkingsverbanden, waaronder een aantal gemeenschappelijke regelingen zoals Senzer, de Peelgemeente en de GGD. Als kleinere gemeente zijn deze samenwerkingsverbanden noodzakelijk om alle taken die de afgelopen jaren bij de gemeente zijn komen liggen goed in de praktijk te brengen en betaalbaar te houden.
Met alle samenwerkingsverbanden is het als gemeenteraad uitdagend om hier goed grip op te houden, zowel qua uitvoering als ook de uitgaven aan deze samenwerkingsverbanden.
In de wet gemeenschappelijke regelingen is vastgelegd hoe dit wetmatig moet worden ingevuld. In 2022 is deze wet aangepast waarbij de invloed vanuit de gemeenteraden wordt vergroot. Er komt meer ruimte voor het inzetten van zienswijzen en het instellen van een adviesraad.
Van het recht van het inzetten van zienswijzen wordt al geruime tijd gebruik gemaakt. Voorheen werden door iedere gemeente afzonderlijk zienswijzen op bijvoorbeeld beleid of begrotingen opgesteld en verstuurd. Het afgelopen jaar is door de gemeenteraden tezamen besloten om de zienswijzen meer met elkaar te gaan delen. Hierdoor krijgen we meer inzicht in elkaars beeld op het beleid van de samenwerking, voorkomen we dubbellingen en wordt duidelijk waar de belangrijkste bezwaren liggen breed over alle gemeentes. Ook wordt samengewerkt door gezamenlijke bijeenkomsten te organiseren voor alle gemeenteraden om jaarlijks de begrotingen van de samenwerkingsverbanden te bespreken. De betrokkenheid wordt hiermee flink vergroot.
In het afgelopen jaar wordt de roep om adviesraden voor de verschillende samenwerkingen steeds groter. Momenteel is er al een adviesraad voor de peelgemeenten (adviesraad sociaal domein) en voor de metropoolregio Eindhoven (raadstafel 21). Wij zijn, als voltallige gemeenteraad, terughoudend in het instellen van nog meer adviesraden voor bijvoorbeeld GGD, omgevingsdienst en de veiligheidsregio.
In een adviesraad nemen meestal 2 raadsleden per gemeente zitting welke door de gemeenteraad zijn aangesteld. Het is echter niet zo dat de gemeenteraad daarmee haar mandaat geeft aan deze deelnemers aan de adviesraad. En daar knelt het ook meteen. Als er in een adviesraad discussie ontstaat, welk standpunt verwoord een raadslid dan? Is dit het standpunt van een meerderheid van de gemeenteraad of een persoonlijke afweging? Dat maakt het als deelnemer aan de adviesraad lastig in een discussie en zou een advies of besluit opleveren wat niet zondermeer wordt gedragen door een meerderheid.
De roep om adviesraden is vooral groot wanneer er problemen zijn binnen een gemeenschappelijke regeling. Kijk hierbij naar bijvoorbeeld de OmgevingsDienst Zuid-Oost Brabant waar forse kritiek op is vanuit de diverse gemeenteraden en veel aandacht in de media. Hoewel het instellen van een adviesraad dan logisch lijkt, is het veelal beter een crisis te laten bezweren door het algemeen bestuur en niet met een extra orgaan erbij. Je krijgt dan een soort zijsturing vanuit een adviesraad wat het oplossingsproces meestal niet bevorderd. Een goed voorbeeld is de omvorming van Blink waarbij een veelvoud aan vragen en wantrouwende houding van enkele individuen van andere gemeenten eerder verlammend werkt op het bestuur en het proces naar een oplossing.
Vrijwel ieder samenwerkingsverband heeft jaarlijks enkele bijeenkomsten waarin raadsleden op de hoogte worden gehouden van ontwikkelingen en input kunnen leveren. De raadsleden uit Laarbeek zijn hierin altijd uitstekend vertegenwoordigd wat ook de grote betrokkenheid aantoont bij deze samenwerkingverbanden. Er zijn voldoende mogelijkheden voor de gemeenteraad om via de wethouder, die plaats heeft in het algemeen bestuur, knelpunten te escaleren als de gemeenteraad dit noodzakelijk vindt.
